W Archiwum Burzowego Światła położony jest dość duży nacisk na tradycje kulinarne. Jedzenie odgrywa dużą rolę w kulturze i jest odmienne w zależności od lokalizacji na Rosharze. Potrawy są zróżnicowane pod względem dostępności lokalnych składników, które można wykorzystać do przygotowania posiłku. Innymi słowy dania kulinarne w Alethkarze i Jah Keved, będą się znacznie różniły od dań serwowanych w Azirze czy na Wyspach Reshi. Ekosystem Rosharu dostosował się do niszczycielskich, regularnie pojawiających się Arcyburz. Wschodnie rewiry Rosharu są bardziej narażone na sztormy, powierzchnia ziemi jest tam bardziej zniszczona, zupełnie pozbawiona gleby na której mogłyby się rozwijać tradycyjne rośliny. Zwierzęta również dostosowały się do panujących warunków i stanowią dość charakterystyczne organizmy🔗.
Vorińskie tradycje kulinarne
Wiara Vorińska rozdziela pokarmy na męskie i kobiece. Zgodnie z tymi zasadami mężczyźni jedzą potrawy ostre i pikantne, kobiety natomiast słodkie. Dla dzieci przeznaczony jest inny rodzaj jedzenia. Żarliwcy, którym wiara pozwala ignorować kwestię płci, mogą spożywać dania zgodnie z własnymi preferencjami, chociaż oczywiście wyznanie zabrania im nieumiarkowania w jedzeniu. Najczęściej spożywanym przez nich zbożem jest tallew. Dużą rolę odgrywa również kwestia przyzwyczajenia. Mężczyznom tradycyjnie jedzącym ostre potrawy, słodkie kobiece jedzenie wydaje się po prostu bez smaku, dla kobiet przyzwyczajonych do słodkich potraw, pikantna wieprzowina jest nie do przełknięcia.
Kulinarne tradycje Vorińskie są bardziej rygorystycznie przestrzegane wśród arystokracji. W zwyczajnych gospodarstwach domowych kobiety nie mają czasu i środków aby przygotowywać na jeden posiłek trzy różne dania, dla męża, siebie i dzieci. W każdym domu wyznającym Vorininzm gospodynie próbują jednak podtrzymać tą tradycję manewrując tradycyjnymi składnikami. W społeczeństwie funkcjonuje podział żywności oparty na hierarchii społecznej. Bogaci, którzy mogą sobie pozwolić na droższe, ciężej dostępne składniki i jedzą bardziej wymyślne posiłki niż biedota. Prostych ludzi nie stać na wyrafinowane przyprawy, takie jak lazbo czy limm, a nawet słodkie dodatki pozostają zwykle poza zasięgiem najniższych nahnów.
Rośliny
Rośliny na Rosharze są bardzo specyficzne, przystosowane do radzenia sobie w ekstremalnie trudnych warunkach. Wiele z nich występuje w formie pnączy lub bulw. Wytwarzają twarde powłoki i równocześnie wiele z nich ma predyspozycje do wykazywania cech sejsmonastycznych. Rośliny mają tendencję do chowania się w skalnych schronieniach lub wytrzymałej strukturze, którą same wytworzyły. Owocostany zwykle przypominają tykwy, dynie lub granaty wypełnione nasionkami. Za wodoodpornymi zewnętrznymi powłokami znaleźć można smaczne ziarna i jadalną pulpę. Na Rosharze występuje pięć gatunków zbóż o jadalnych nasionach: lawis, tallew, treb, clema i pszenica z Shinovaru. Na ich bazie wypieka się pieczywo, które na wschodzie kontynentu przypomina raczej pitę i placki, a nie gąbczasty chleb. Najbardziej rozpowszechnionym zbożem jest lawis, który wedle Sandersona jest Rosharańskim odpowiednikiem 'kukurydzy’.
Polipy lawisu są trudne do rozłupania, ale w jednej bulwie znajduje się dużo nasion. Jest to jedno z najbardziej cenionych i produktywnych zbóż. Pozostałe ziarna mogą kojarzyć się z ryżem i kaszami. Rosharańskie zboża są bardzo wytrzymałe, tolerują złe warunki glebowe i pogodowe, chociaż nie potrafią przetrwać powodzi po burzach i trzeba je przed nimi chronić. Ich cykl dojrzewania również musi być relatywnie krótszy i częstszy, ponieważ na Rosharze nie występują tradycyjne pory roku. Wszystkie zboża mają bardzo wiele zastosowań w kuchni i mogą być spożywane zarówno przez ludzi jak i zwierzęta.
Na Rosharze występują również owoce i warzywa które łatwo przerobić na dżemy. Przetwory można przygotowywać również z owoców pochodzących z Shinovaru, takich jak truskawki czy pomidory, jednak traktowane są one raczej jako egzotyczne rarytasy. Mieszkańcom Rosharu przyzwyczajonym do twardo-skorupych roślin, owoc o delikatnej skórce truskawki jest czymś równie niebywałym, co zielona trawa. Wiele warzyw jest gatunkowo podobnych do fasoli, grochu czy soczewicy. Przygotowuje się z nich pasty i często dodaje do zagęszczania sosów i zup. Kuchnia Rosharu dość mocno kojarzy się z kuchnią indyjską czy japońską. Pokrojone na drobne kawałki mięso i warzywa, na podstawie zbożowej, takiej jak kasza, ryż czy fasola, obficie polane sosami. Bardzo często spożywane są warzywa korzeniowe, na przykład rosnący w kałużach stagm. Najbardziej rozpowszechnionym warzywem korzeniowym na Rosharze są słodkie ziemniaki tzw. bataty. Zgodnie z tym co powiedział sam Sanderson występują tam również warzywa które są Rosharańskim zamiennikiem czosnku. Mączkę cukrową do słodzenia potraw otrzymuje się prawdopodobnie również z warzyw i owoców, lub przetwarza się go z syropów drzewnych.
Mięso
Na Rosharze największa część spożywanego mięsa pochodzi od jadalnych skorupiaków, które są podobne do ziemskich owoców morza i kojarzą się z kuchnią śródziemnomorską lub dalekowschodnią. Zwierzęta te należą do rodziny krabów, homarów lub małży, często spożywane są również ryby. Drugim bardzo charakterystycznym mięsem jest kurczak, co na Rosharze może oznaczać właściwie każdego 'ptaka’ pochodzącego z Shinovaru. Zarówno Alethi jak i inne narodowości nie znają terminu 'ptak’ określając mianem kurczaka każde stworzenie z piórami i skrzydłami. Danie z kurczaka może więc oznaczać, zarówno kurę, jak i gęś, kaczkę czy indyka.
Na Rosharze można spotkać również przedstawicieli trzody chlewnej, a także prawdopodobnie kozy i owce. Zgodnie z tym co przyznał Sanderson, na Rosharze występuje rasa świń które można zaklasyfikować do rasy Mangalica. Trzoda chlewna na Rosharze hodowana jest głównie na potrzeby produkcji mleka, w którego wyrabia się masło. Do produkcji sera, które jest czasami wspominane na kartach książek, wykorzystuje się prawdopodobnie mleko kóz lub owiec. Nic nie wiadomo natomiast aby na planecie występowały krowy.
Dusznikowane jedzenie
Innym dość charakterystycznym sposobem zdobywania pokarmu na Rosharze jest Dusznikowanie. Produkcja żywności jest najważniejszą i najbardziej przydatną cechą Duszników. Przedmioty te są w stanie produkować zboże lub mięso właściwie bez kosztowo. Umożliwia to wykarmienie wielkich armii, wykorzystując do produkcji jedzenia ogólnie dostępne materiały takie jak kamienie. Takiego pokarmu nie trzeba transportować ani magazynować, wystarczy produkcja na bieżące potrzeby. Sporym ograniczeniem w tej produkcji są oczywiście zapasy Burzowego Światła, relatywnie niewielka ilość osób które potrafią dusznikować i oczywiście ograniczona ilość samych Duszników. Charakterystyczna cechą tak wytworzonego jedzenia są jego niskie walory smakowe. Dusznikowany pokarm nie jest tak smaczny jak uprawiane naturalnie produkty.
Dania ♨
- Avramelon – owoce uprawiane na Rosharze, w okolicach Strzaskanych Równin.
- Chleb Clema – duża, pieczona ziarnista bułka wypełniona pikantną pastą w środku, wypiekana ze zboża Clema. Jest bardzo sycąca, choć krucha i łamliwa.
- Chouta – wypełniony mięsem, zrolowany podpłomyk podawany z różnymi sosami.
- Chutney – gęsty sos sporządzany z owoców lub warzyw używany do potraw mięsnych i roślinnych. W smaku może się wahać od bardzo pikantnego do łagodnego lub słodkiego.
- Curry — gulasz mięsny lub warzywny, może być przyrządzony na ostro lub łagodnie. Jest to uniwersalne danie dla mężczyzn lub kobiet.
- Długie Korzenie (Longroots) roślina rosnąca w szczelinach skalnych, w miejscach gdzie gdzie zbiera się deszczówka. Mają postać długich brązowych bulw o lepkim soku. Są tanie, łatwe w uprawie i często spożywane na terenie całego Rosharu. Łatwo się je przetrzymuje i magazynuje.
- Flangria – dusznikowane mięso wymieszane z mielonymi ziarnami lawisu. Masę formuje się w niewielkie kulki, panieruje i smaży na tłuszczu. Danie można spożywać z chlebem i sosem.
- Garams – prawdopodobnie rodzaj pieczywa lub placków, smaruje się go masłem i podaje wraz z gęstym sosem chutney.
- Haspers — lądowe małże gotowane w muszlach na parze.
- Kuma – danie przygotowywane ze miażdżonych ziaren lawisu z przyprawami. Podawana na płaskim pieczywie lub w podpłomykach.
- Odnóża Kremlików – smaży się je w głębokim tłuszczu. Nie jest to szczególnie wyrafinowane jedzenie, jednak dość często spożywane, zapewne z powodu ogólnej dostępności tych skorupiaków na całym Rosharze. Dodanie ich do chouty sprawia, że podpłomyk robi się chrupiący.
- Owoce Pala, odmiana zostawiającego plamy owocu występującego na Rosharze. Jest to słodki przysmak uwielbiany przez konie Rhysandyjskie.
- Paluszki krabowe, zbyt długo gotowane stają się gumowate.
- Shiki – brązowawy napój chłodzony przez noc w metalowych kadziach. Po dodaniu do niego przyprawy lazbo otrzymuje się lepszy smak.
- Skrip – gatunek kremlika o spłaszczonym ogonie, z dużymi przednimi szczypcami i długimi czułkami. Podaje się je ugotowane na parze. Przypominają homary lub raki.
- Stagm – brązowawa bulwa rosnąca wyłącznie w głębokich kałużach. Podaje się ją gotowaną, na plackach z tallewu.
- Szczypce lanka gotowane w korzennym bulionie, pikantne danie dla mężczyzn.
- Inne dania (podpłomyki, naleśniki, placuszki, wieprzowina w pieprzowym sosie, medaliony z kurczaka)
- Przyprawy (lazbo – pikantna przyprawa stosowana na Rosharze; limm – przyprawa dodawana do gulaszu)
Zboża
- Clema pracochłonne w uprawie zboże, które trzeba chronić przez powodziami spowodowanymi Burzami. Ziarno to jest najbardziej rozpowszechnione w Tashikk, jednak uprawiane również w innych częściach Rosharu.
- Lawis wymagające w uprawie zboże, jednak jego siew jest opłacalny. Przygotowuje się z niego pieczywo, piwo, likiery i jest dodawany do wielu różnych dań. Bardzo ceniona i rozpowszechniona roślina na Rosharze.
- Pszenica z Shinovaru – gatunek zboża rosnący wyłącznie w Shinovarze, do uprawy potrzebuje gleby i łagodnego klimatu.
- Tallew – zboże pęczniejące w gotowaniu, dodatek do wielu dań, podobny do ryżu. Można go również gotować na parze. Przygotowuje się z niego proste posiłki często spożywane przez żołnierzy, niewolników i żarliwców. Zboże jest dość delikatne i może nie przetrwać powodzi spowodowanych burzami.
- Treb – zboże rosnące w pnączach, owocuje w postaci twardych strąków. Przyczepia się mocno do kamienia w szczelinach skalnych i w tej postaci potrafi przetrwać złą pogodę. Jest stosunkowo mało wymagające w utrzymaniu, ale mimo tego jest mniej cenione niż lawis czy tallew. Wysiewa się go w czasie Płaczu, kiedy inne zboża zostały by wymyte przez deszcze, treb jednak potrafi się wtedy zakorzenić i intensywnie rosnąć.
